Regelmatig komen wij in onze praktijk situaties tegen, waarbij niet of onvoldoende is nagedacht over wat er met de erfenis gebeurt na een sterfgeval. Bij ernstige ziekte, of na overlijden, kan dit leiden tot schrijnende situaties voor de nabestaanden.
Neem zoveel mogelijk opties op in uw testament
Het is een gegeven dat u niet van tevoren weet hoe uw leven verloopt en wanneer u overlijdt. U kunt zich wel voorbereiden, om te zorgen dat uw nabestaanden goed achterblijven. Daar bestaan verschillende constructies voor; elke constructie heeft voor- en nadelen. De optimale constructie is onder andere afhankelijk van het moment waarop u overlijdt. Om te zorgen dat uw nabestaanden gebruik kunnen maken van de optimale constructie op het moment van uw overlijden, passend bij uw wensen, adviseren wij u daarom om zoveel mogelijk opties in uw testament op te nemen.
In deze column laten wij u aan de hand van een voorbeeld zien hoeveel u kunt besparen door zaken in een testament vast te leggen.
Gehuwd en geen testament: wettelijke verdeling
Indien u komt te overlijden en u hebt geen testament opgesteld, erven uw directe nabestaanden uw vermogen (nalatenschap). Dit zijn normaal gesproken uw huwelijkspartner en uw kinderen, mits u die heeft. Zo niet, dan komen er andere familieleden in beeld.
Bij deze zogenaamde ‘wettelijke verdeling’ krijgt uw huwelijkspartner de volledige beschikking over uw nalatenschap. Uw kinderen krijgen een niet-opeisbare geldvordering op uw huwelijkspartner. Deze geldvordering wordt jaarlijks verhoogd met de wettelijke rente, voor zover deze hoger ligt dan 6%. Met de huidige lage rentestanden is hier momenteel geen sprake van. Indien uw huwelijkspartner komt te overlijden, mogen uw kinderen de geldvordering in mindering brengen op de nalatenschap van uw huwelijkspartner.
Bent u niet gehuwd, maar heeft u wel een geregistreerd partnerschap? Dan geldt hetzelfde.
Hieronder werken we een voorbeeld uit waarin u kunt zien in welke mate het hebben van een testament fiscale voordelen kan opleveren. In dit voorbeeld gaan we uit van een situatie waarbij sprake is van alleen een samenlevingscontract. Ook indien u getrouwd bent, levert een testament (fiscale) voordelen op. Wij kunnen de opties voor uw specifieke situatie in beeld brengen.
Samenlevingscontract en geen testament: wettelijke verdeling
Indien u niet gehuwd of geregistreerd partners bent, maar samenwoont met een notarieel samenlevingscontract, is uw partner geen wettelijk erfgenaam. Door middel van een testament is dit op te vangen, indien gewenst. Hierbij zijn zowel juridische als fiscale aspecten van belang. In deze column richten we ons alleen op de fiscale aspecten. Op de juridische aspecten komen we in toekomstige columns terug.
We geven hieronder een voorbeeld waarin we uitgaan van een situatie waarin u een man bent, samenwoont met een vrouw met notarieel samenlevingscontract en samen kinderen heeft.
Voorbeeld:
Uw nalatenschap bedraagt € 280.000. U heeft een vriendin van 59 jaar en 2 kinderen. U woont al 25 jaar samen met uw vriendin en u heeft een notarieel samenlevingscontract. U heeft geen testament, dus is de wettelijke verdeling van toepassing.
Bij de wettelijke verdeling erven uw kinderen elk (€ 280.000 / 2) € 140.000 per persoon. Uw vriendin erft niets. Elk kind moet over (€ 140.000 -/- € 20.946 vrijstelling) € 119.054 erfbelasting betalen. Dit is per kind (10% * € 119.054) € 11.905 en in totaal € 23.810.
Uit bovenstaand voorbeeld blijkt dat er veel erfbelasting verschuldigd is. Middels een testament zijn er mogelijkheden om fiscale voordelen te behalen t.o.v. de wettelijke verdeling.
Samenlevingscontract en vruchtgebruik testament
Met het vruchtgebruik testament kunnen er fiscale voordelen behaald worden t.o.v. de wettelijke verdeling. Ten eerste kunt u uw partner benoemen tot erfgenaam, naast uw kinderen. Bij een vruchtgebruik testament krijgt uw partner de volledige beschikking over uw nalatenschap en erven uw kinderen het bloot eigendom. Het bloot eigendom is eigendom waar geen lusten en lasten van worden genoten, dus geen ‘vruchtgebruik’. Dat vruchtgebruik is dan voor de partner. We geven hieronder een voorbeeld waarbij de situatie gelijk is als in het vorige voorbeeld.
Voorbeeld:
Uw vriendin van 59 jaar erft fiscaal gezien (€ 280.000 * 11 * 6%) € 184.800. De factor 11 is in deze berekening variabel en afhankelijk van de leeftijd van de partner bij overlijden, het percentage van 6% is wettelijk bepaald. Uw kinderen erven elk een bloot eigendom van ((€ 280.000 -/- 184.800) / 2) € 47.600.
Omdat u al langer dan 5 jaar samenwoont met uw vriendin en een notarieel samenlevingscontract heeft, geldt de partnervrijstelling voor uw vriendin. In 2020 is dit € 661.328. Aangezien zij € 184.800 erft, hoeft zij geen erfbelasting te betalen.
Uw kinderen zijn samen ((€ 47.600 -/- € 20.946) * 10% * 2) € 5.330 erfbelasting verschuldigd.
Wanneer uw vriendin komt te overlijden wast het bloot eigendom van uw kinderen aan tot volle eigendom. Hierover is geen erfbelasting verschuldigd.
Fiscaal voordeel: Het fiscale voordeel dat behaald kan worden t.o.v. de wettelijke verdeling in dit voorbeeld bedraagt (€ 23.810 -/- € 5.330) € 18.480.
LET OP: Bij het vruchtgebruik testament is de leeftijd van uw partner van groot belang. Hoe jonger uw partner is tijdens uw overlijden hoe groter het voordeel zal zijn t.o.v. de wettelijke verdeling. Omgekeerd is het dus ook zo dat hoe ouder uw partner is hoe kleiner het voordeel wordt.
Om rekening te houden met verschillende situaties is het verstandig om meerdere keuzes in uw testament te laten opnemen, zodat er gekozen kan worden door uw nabestaanden nadat u bent overleden.
Wettelijke verdeling met 6% samengestelde rente geldvorderingen
Is het de verwachting dat het moment van overlijden van u en uw partner ver uit elkaar liggen? Dan kan het fiscaal voordelig zijn om in uw testament te kiezen voor de wettelijke verdeling, waarbij u uw vriendin benoemt tot erfgenaam, naast uw kinderen. Uw vriendin krijgt dan de beschikking over uw volledige nalatenschap en uw kinderen krijgen elk een niet-opeisbare geldvordering ter grootte van hun erfdelen op uw vriendin. Normaal gesproken worden deze geldvorderingen verhoogd met de wettelijke rente, als deze hoger ligt dan 6%. Met de huidige lage rentestanden komt het er in de praktijk dan ook op neer dat deze geldvorderingen niet worden verhoogd.
U kunt in uw testament laten opnemen dat de geldvorderingen elk jaar met 6% samengestelde interest moeten worden verhoogd. Dit is de maximaal fiscaal toegestane rente, hoger kan dus niet. Het voordeel van deze hoge rente is dat deze geldvorderingen hoog oplopen als het overlijden van u en uw partner ver uit elkaar liggen. De kinderen mogen de waarden van hun geldvorderingen in mindering brengen op de nalatenschap van de langstlevende partner. De rente hoeft niet daadwerkelijk betaald te worden, dus er zullen zich geen liquiditeitsproblemen voordoen. Bij een hoog opgelopen vordering kan er veel erfbelasting bespaard worden. Daarom is het verstandig om ook deze optie in uw testament op te laten nemen.
Overige mogelijkheden voor fiscale voordelen
Naast het hiervoor genoemde zijn er nog een aantal andere mogelijkheden die fiscaal voordelig kunnen uitpakken. Denk aan onder andere:
- Tweetrapsmaking;
- Afvullegaat partner;
- Toekennen legaat aan kleinkinderen.
Wij kunnen u goed adviseren over wat verstandig is in uw situatie.
Juridische aandachtspunten
In deze column zijn we puur ingegaan op de fiscale belangen van een goed testament. Uiteraard spelen er ook juridische zaken mee bij het maken van uw keuzes. Denk bijvoorbeeld aan:
- Mogelijke benadeling kinderen;
- Legitieme porties kinderen;
- Uitsluitingsclausules;
- Momenten opeisbaarheid geldvorderingen en einde vruchtgebruik;
- Executeurbenoeming en bevoegdheden;
- Eventuele benoeming bewindvoerders met bevoegdheden.
Ook op dit gebied kunnen wij u adviseren wat het beste bij uw situatie past.
Wat is het best voor uw situatie?
Het is belangrijk dat u tijdig een testament laat opstellen en niet afwacht. Wat voor u het best is, is afhankelijk van uw situatie en wensen. Een testament is maatwerk. Wij hebben de deskundigheid in huis om u dit maatwerk te kunnen leveren.
Neem voor een vrijblijvend oriënterend gesprek contact op met uw relatiebeheerder of met mij.
Naushad Ishaak
Assistent accountant en financieel planner